Las: to zbiorowisko roślinne, w którym obok siebie występują drzewa, krzewy i rośliny zielne ułożone warstwowo (czyli piętrowo) Warstwy lasu: W lesie rośliny są rozmieszczone warstwowo. ściółka - zajmuje dno lasu, tworzą ją obumarłe liście (opadłe na ziemię), gałązki, fragmenty roślin (zaschnięte rośliny), pióra ptaków, sierść ssaków, odchody zwierzęce i obumarłe szczątki różnych organizmów, inna ściółka jest w lesie liściastym (tu tworzą ją głównie liście opadłe jesienią z drzew), i inna w lesie iglastym (tu tworzą ją igły)- jest wilgotna (więcej wilgoci jest w lesie liściastym niż w iglastym)- jest najchłodniejszym miejscem w lesie- nie dociera do niej słońce, ponieważ większość promieniowania słonecznego pochłaniają liście dębów, garbów czy buków. Liście te tworzą także osłonę przed parowaniem wody- żyje w niej wiele organizmów, np. dżdżownice, owady i ich larwy, mrówki, ślimaki, nicienie (mają nitkowaty kształt) runo leśne - najniższa warstwa lasu, tworzą ją grzyby, mchy, trawy, krzewinki i rośliny zielne, warstwa runa w lesie liściastym jest uboższa niż w iglastym- jest tam dosyć wilgotno, zacisznie (ponieważ drzewa osłaniają runo przed wiatrem),- dociera tu najmniej światła (ilość docierającego światła zależy od pory roku i typu lasu)- zwierzęta: sarny, dziki, jelenie, lisy, inne to: mrówki, ślimaki, jaszczurki, żaby, myszyRUNO W LESIE LIŚCIASTYM:- rośliny pojawiają się wczesną wiosną, gdy drzewa nie mają jeszcze liści, wówczas przez korony drzew dociera wystarczająca ilość światła, dzięki czemu gleba jest odpowiednio nagrzana, rośliny kwitną, wydają nasiona, a następnie zamierają- rośliny: zawilce, konwalie, przebiśniegi, ziarnopłony, przylaszczki, mchy, inne rośliny cieniolubne,- las zmienia się o każdej porze roku, jesienią dominują różne odcienie żółci, czerwieni i brązuRUNO W LESIE IGLASTYM:- rośliny: mchy, borówki, wrzosy, borowiki- las przez cały rok jest zielony podszyt - kolejna warstwa lasulas liściasty: podszyt tworzą: młode drzewa oraz krzewy, np. kalina, jeżyna, malina, leszczyna, głóg, dziki bez, kruszynalas iglasty: można tu spotkać jałowieczwierzęta: w gałęziach ptaki wiją gniazda, między gałązkami krzewów pająki rozpinają sieci korony drzew - najwyższa warstwa lasulas liściasty: warstwę tę tworzą dęby, buki, graby, brzozylas iglasty: świerki, sosny, jodły, modrzewielas mieszany: drzewa iglaste i liściastezwierzęta: wiewiórki, kuny, ptaki, np. sikorki, sowy, dzięcioły, jastrzębie, zięby Przystosowanie roślin do życia w lesie: czosnaczek (ma długą łodygę, mierzącą ponad metr, znajdują się na niej liście o różnej długości ogonków - od dłuższych do krótkich - dzięki temu liście nie zasłaniają się i każdy może otrzymać odpowiednią ilość światła) bluszcz (wspina się wysoko po pniach drzew, aby zdobyć jak najwięcej światła, liście bluszczu ułożone są dachówkowato, dzięki temu do każdego z nich dociera światło) paprocie (narecznica samcza i orlica pospolita mają podzielone blaszki liściowe - zwiększa to ich powierzchnię, przez którą mogą pobierać światło) drzewa - (osiągają duże wysokości, dzięki czemu ich korony mają stały dostęp do światła (są dobrze oświetlone), w gęstych lasach drzewa mają cieńsze pnie i są wyższe niż w lasach mniej gęstych) wysokie rośliny - muszą mieć silny system korzeniowy, większość drzew ma korzenie głęboko sięgające w glebę, aby mieć stały dostęp do odpowiedniej ilości wody Przystosowanie zwierząt do życia w lesie: - zwierzęta mają charakterystyczne ubarwienie (barwy ochronne): brunatne, brązowe lub szare, urozmaicone cętkami cętkowata sierść - dzięki nim zwierzęta wtapiają się w otoczenie, np. sarny brunatne umaszczenie - przypomina kolorem podłoże, dzięki czemu zwierzęta mogą skutecznie ukrywać się przed ludźmi i drapieżnikami, np. dzik Zwierzęta żyjące w najwyższej warstwie lasu, np. wiewiórki, ptaki: - odpowiednia budowa ciała: długie ostre pazury, puszysty ogon, np. wiewiórka długie ostre pazurki - dzięki nim zwierzęta przytrzymują się korony drzew, np. ptaki Zwierzęta żyjące w runie leśnymi między krzewami, np. sarny, lisy, łosie, rysie, wilki, dziki - długie smukłe nogi - dzięki nim zwierzęta mogą łatwo przeskoczyć napotkane przeszkody, np. sarna, lis - rozsuwalne racice - dzięki nim zwierzęta mogą poruszać się po grząskim terenie, np. łoś - doskonała orientacja: wyostrzone, świetnie rozwinięte zmysły, takie jak słuch, wzrok i węch - doskonały słuch - pozwala zwierzętom usłyszeć najcichszy trzask, lub skradające się wilki - doskonała koordynacja ruchowa, umiejętność szybkiego biegania: pozwala na szybką zmianę kierunku, gdy zwierzę ucieka lub goni - życie w stadach - ułatwia zdobywanie pożywienia lub zauważenie niebezpieczeństwa, ułatwia również polowanie, w stadach żyją, np. dziki, wilki, sarny sarna - ma doskonały słuch (może usłyszeć skradające się wilki) oraz długie smukłe nogi (dzięki którym może wykonywać długie susy i uciec przed drapieżnikiem), małe sarny mają cętkowaną sierść (dzięki niej mogą wtapiać się w otoczenie) ryś - ma doskonały wzrok, długie ostre pazury (może wspinać się po drzewach) oraz cętki na sierści (dzięki nim może zamaskować się między gałązkami drzew) lis - ma doskonały słuch, (dzięki trójkątnym uszom i licznym włosom znajdującym się wewnątrz jego uszu - lis odbiera bardzo dużą ilość dźwięków, porusza on uszami, aby zlokalizować miejsce, z którego dochodzi dźwięk) wiewiórka - puszysty ogon (dzięki niemu zachowuje równowagę, ogon działa jak ster), silne i dłuższe tylne nogi (dzięki nim może mocno się odbić i wykonać kilkumetrowy skok na drzewo), długie, ostre pazury (dzięki nim przytrzymuje się kory drzew) dzik - brunatne umaszczenie (dzięki niemu może się ukryć przed drapieżnikami), racice dzika są tak zbudowane, że gdy chodzi po twardym podłożu, dotykają go tylko dwie największe, a gdy porusza się po mchu, dotykają go jeszcze dwie mniejsze raciczki (dzięki temu stopa dzika przylega do podłoża większą powierzchnią i zwierzę się nie zapada) łoś - rozsuwalne racice (dzięki nim łoś może poruszać się po grząskim terenie, np. po bagnach i śniegu) dzięcioł zielony - ma bardzo ostre pazury (dzięki nim świetnie porusza się po pionowych pniach) oraz przeciwstawne palce (dwa są skierowane w przód, a dwa w tył), sztywne lotki w ogonie (dzięki temu utrzymuje równowagę podczas poruszania się po pniu), długi dziób oraz długi, pokryty lepką substancją język (dzięki nim dzięcioł może łatwo wydobyć owady (korniki) spod kory) wilk - żyje w stadzie, zwykle stado ma swojego przewodnika, wilkom przewodzi - wadera - najsilniejsza samica oraz jej towarzysz - basior Źródło: J. Buniowska, E. Frąckowiak, E. Gęca, P. Jeruszka, Przyroda z klasą. Podręcznik dla klasy 4 Szkoły Podstawowej, Wyd. LektorKlett, Poznań 2012, str. 175-180, 184-186.